Ανεπάρκεια θειαμίνης (βιταμίνη Β1) πριν και μετά από βαριατρική χειρουργική επέμβαση

Προεγχειρητική Ανεπάρκεια

Η θειαμίνη παίζει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό της ενέργειας (μέσω του μεταβολισμού της γλυκόζης) και στη λειτουργία των κυττάρων στο σώμα. Είναι απαραίτητη για τη σωστή λειτουργία των ιστών και των οργάνων. Η ανεπάρκεια θειαμίνης μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακές και νευρολογικές ανωμαλίες¹. Η θειαμίνη δεν αποθηκεύεται σε μεγάλες ποσότητες στο σώμα. Ο χρόνος ημίσειας ζωής της θειαμίνης είναι μόνο λίγες εβδομάδες, οπότε η διατροφική και συμπληρωματική πρόσληψη είναι επιτακτική.

Πηγές τροφίμων που περιέχουν θειαμίνη είναι τα ολικής άλεσης, τα κρέατα και τα θαλασσινά, και τα εμπλουτισμένα τρόφιμα, όπως το ψωμί και τα δημητριακά. Για ορισμένα τρόφιμα, πολλοί ασθενείς δεν μπορούν να τα αποκτήσουν λόγω οικονομικών περιορισμών.

Σε μια μελέτη από τον Flancbaum et al, τα ποσοστά προεγχειρητικής ανεπάρκειας θειαμίνης σημειώνονται στο 29%, με τους Ισπανόφωνους και τους Αφροαμερικανούς ασθενείς να έχουν υψηλότερη συχνότητα ανεπάρκειας θειαμίνης (47,2% και 31%)². Ομοίως, μια άλλη μελέτη που διεξήχθη σε περισσότερους από 300 ασθενείς στην προεγχειρητική φάση για βαριατρική χειρουργική επέμβαση διαπίστωσε ότι σαράντα επτά (15,5%) από τους συμμετέχοντες στη μελέτη είχαν χαμηλά επίπεδα θειαμίνης, η πλειονότητα ήταν γυναίκες ασθενείς³.

Μετεγχειρητική Ανεπάρκεια

Η ανεπάρκεια θειαμίνης μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλοπάθεια Wernicke, υγρή Beriberi, και τελικά σε θάνατο, αν δεν αντιμετωπιστεί. Η εγκεφαλοπάθεια Wernicke διαγιγνώσκεται από αλλαγή στην ψυχική κατάσταση, ανωμαλίες στην κίνηση των ματιών, και αταξία. Τα πρώιμα συμπτώματα ανεπάρκειας θειαμίνης είναι μη ειδικά και μπορεί να περιλαμβάνουν κόπωση, λήθαργο, ανησυχία, και πονοκεφάλους⁴. Αν δεν αντιμετωπιστούν, τα συμπτώματα μπορεί να εξελιχθούν σε συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια ή υγρή Beriberi, περιφερική νευροπάθεια, δυσφαγία, κατάθλιψη, ή σύνδρομο Korsakoff⁴. Ο Kröll et al. ανέπτυξε μια επισκόπηση της εγκεφαλοπάθειας Wernicke μετά από γαστρεκτομή με μανίκι (Πίνακας 1)⁴.

Εξέλιξη της Εγκεφαλοπάθειας Wernicke μετά από Γαστρεκτομή με Μανίκι

Προσαρμοσμένο από Kröll, Dino & Laimer, Markus & Borbély, Yves & Laederach, Kurt & Candinas, Daniel & Nett, Philipp. (2015). Εγκεφαλοπάθεια Wernicke: Ένα μελλοντικό πρόβλημα ακόμη και μετά από γαστρεκτομή με μανίκι; Μια Συστηματική Ανασκόπηση Λογοτεχνίας. Χειρουργική Παχυσαρκίας. 26. 10.1007/s11695-015-1927-9.

Οι διαδικασίες χειρουργικής παχυσαρκίας μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο ανεπάρκειας θειαμίνης λόγω ναυτίας και εμετού, ταχείας απώλειας βάρους και υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ⁴. Δεδομένου ότι η θειαμίνη είναι υδατοδιαλυτή βιταμίνη, απαιτείται καθημερινή πρόσληψη για τη διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων στον ορό, στην πραγματικότητα, οι Sechi et al. βρήκαν ότι η έλλειψη πρόσληψης θειαμίνης μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια σε μόλις 20 ημέρες χωρίς κατάλληλη συμπλήρωση θειαμίνης⁵. Οι Angelou et al. βρήκαν ότι η έναρξη της εγκεφαλοπάθειας Wernicke εμφανίστηκε τόσο νωρίς όσο 2 εβδομάδες και τόσο αργά όσο 60 εβδομάδες μετά από γαστρεκτομή με μανίκι⁶

Η μετεγχειρητική ανεπάρκεια θειαμίνης βρέθηκε να είναι μέχρι και 25% σε ασθενείς έως και 2 χρόνια μετά την επέμβαση και κυμάνθηκε από 0-30,8% μέχρι το 5ο έτος, ανεξάρτητα από τη συμπλήρωση⁷. Μια μελέτη που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins διαπίστωσε ότι από 105 ασθενείς μετά από γαστρεκτομή με μανίκι, οι ασθενείς με υψηλότερο ΔΜΣ και/ή ήταν από μειονοτική εθνικότητα είχαν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης ανεπάρκειας θειαμίνης: 20% στους 3 μήνες, 17% στους 6 μήνες και 20% στους 12 μήνες μετά την επέμβαση, ακόμη και ενώ έπαιρναν τη συνιστώμενη καθημερινή συμπλήρωση θειαμίνης 3 mg⁷.

Αναφορές:

1. Kaidar-Person O, Person B, Szomstein S, Rosenthal RJ. Διατροφικές ελλείψεις σε ασθενείς με νοσογόνο παχυσαρκία: μια νέα μορφή υποσιτισμού; Μέρος Β: μέταλλα. Obes Surg. 2008;18(8):1028‐1034. doi:10.1007/s11695-007-9350-5
2. Flancbaum, L., Belsley, S., Drake, V. et al. Προεγχειρητική διατροφική κατάσταση ασθενών που υποβάλλονται σε γαστρική παράκαμψη Roux-en-Y για νοσογόνο παχυσαρκία. J Gastrointest Surg 10, 1033–1037 (2006). https://doi.org/10.1016/j.gassur.2006.03.004
3. de Lima KV, Costa MJ, Gonçalves Mda C, Sousa BS. Ελλείψεις μικροθρεπτικών συστατικών στην προ-βαριατρική χειρουργική. Αρχεία Βραζιλίας Χειρουργικής Πέψης : ABCD = Βραζιλιανικά Αρχεία Χειρουργικής Πέψης. 2013 ;26 Suppl 1:63-66. DOI: 10.1590/s0102-67202013000600014.
4. Kröll, D., Laimer, M., Borbély, Y.M. et al. Εγκεφαλοπάθεια Wernicke: Ένα μελλοντικό πρόβλημα ακόμη και μετά από γαστρεκτομή με μανίκι; Μια Συστηματική Ανασκόπηση Λογοτεχνίας. OBES SURG 26, 205–212 (2016). https://doi.org/10.1007/s11695-015-1927-9
5. Sechi G, Serra A. Εγκεφαλοπάθεια Wernicke: νέες κλινικές συνθήκες και πρόσφατες εξελίξεις στη διάγνωση και διαχείριση. Lancet Neurol . 2007;6(5):442–455. doi:10.1016/S1474-4422(07)70104-7
6. Athanasiou A, Angelou A, Diamantis T. Εγκεφαλοπάθεια του Wernicke μετά από γαστρεκτομή με μανίκι. Πού βρισκόμαστε σήμερα; Μια αναθεώρηση. Surg Obes Relat Dis. 2014;10(3):563. doi:10.1016/j.soard.2014.01.028
7. 7- Tang L, Alsulaim HA, Canner JK, Prokopowicz GP, Steele KE. Επικράτηση και προβλεπτικοί παράγοντες της μετεγχειρητικής ανεπάρκειας θειαμίνης μετά από κάθετη γαστρεκτομή με μανίκι. Surg Obes Relat Dis. 2018;14(7):943–950. doi:10.1016/j.soard.2018.03.024